27 Μαρτίου , 2021

Μετά τις εμμονές του τούρκου προέδρου όπως εκείνη να βλέπει πίσω από κάθε παραπέτασμα εσωτερικούς και εξωτερικούς εχθρούς να υποσκάπτουν τα «δίκαια» της Τουρκίας, είδαμε τη «θυμική» πολιτική του να καταλήγει στην απομάκρυνση της χώρας από παλιούς φίλους. Αίγυπτος, Ισραήλ, πολλοί Δυτικοί, τα Εμιράτα, η Συρία και τόσοι άλλοι βρίσκονται σήμερα μακριά του. Βλέποντας να κλονίζεται το οικοδόμημα μιας έξαλλης πολιτικής, ο ιδιόρρυθμος ηγέτης τροποποιεί την ερμηνεία των όρων «τιμή» και «περηφάνια», που διαρκώς επικαλείται, εκλιπαρώντας την ανασύσταση των χαμένων φιλιών. Σήμερα η Τουρκία του Ερντογάν, παρά την εικαζόμενη γεωπολιτική-οικονομική της αξία, γίνεται ξανά ο ασθενής της περιοχής. Η, παραδοσιακά, μεθοδικά προγραμματισμένη τουρκική εξωτερική πολιτική κατέληξε αλλοπρόσαλλη, που συνδυάζεται με πολιτική ανελευθερίας στο εσωτερικό της χώρας. Η μεγαλομανία όμως δείχνει να αγγίζει τα όριά της. Η οικονομία της μεγάλης χώρας παραπαίει, η πρωτότυπη πολιτική των επιτοκίων συγκρούεται με την πραγματικότητα, ο εικονικά απομακρυνθείς προεδρικός συγγενής επανακάμπτει στο πολιτικό προσκήνιο, ενώ οι κυβερνητικές μαριονέτες υπερβάλλουν σε ζήλο επαναλαμβάνοντας ακούραστα, για λόγους αυτοσυντήρησης, την επιθετική συνθηματολογία του αυθέντη τους. Η εικόνα κουράζει πια τη διεθνή κοινότητα. Κουράζει και τον τούρκο πολίτη, ο οποίος διακρίνει πλέον πως οι ιδέες μεγαλείου και το επαναλαμβανόμενο μοτίβο δόξας και ηρωισμού αποτελούν στην πραγματικότητα τη δωρεάν τροφή της Αγκυρας προς τις μάζες εκείνες που αρκούνται σε πρωτοβάθμιες σκέψεις πριν πλησιάσουν τις κάλπες. Μια τροφή που παύει να είναι ανεκτή από το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού της χώρας, το οποίο συνειδητοποιεί την προσβολή και τη γελοιοποίηση που υφίσταται με τις μισοτιμής διανομές ψωμιού και τη – μερίμνη του αυταρχικού καθεστώτος – δωρεάν προσφορά χιλιάδων τόνων πατάτας και κρεμμυδιών… Ο τούρκος πρόεδρος αντιλαμβάνεται πλέον πως οι αντιδράσεις τρίτων χωρών στα προκλητικά ερεθίσματα της εξωτερικής πολιτικής του εγκυμονούν κινδύνους όχι μόνο για τα συμφέροντα της Τουρκίας αλλά και για τον ίδιο. Και, όπως φαίνεται, κοντά είναι η στιγμή που θα αισθανθεί πως και στο εσωτερικό της χώρας που κυβερνά με μαστίγιο οι αντιδράσεις θα πολλαπλασιάζονται. Με συνέπεια τα περιθώρια ισορροπίας του καθεστώτος να στενεύουν. Και όπως κάθε ευσυνείδητος ολιγάρχης, ασφαλώς και αυτός θα έχει εντοπίσει οδούς διαφυγής όταν τα πράγματα φθάσουν στο απροχώρητο. Και ας λέει πως ήταν έτοιμος, από τότε που είχε αναλάβει τη διακυβέρνηση της Τουρκίας, για κάθε ενδεχόμενο, ακόμα και για τον θάνατο. Ο ηρωισμός αυτός δεν είναι παρά φενάκη. Η εξασφάλιση των προς το ζην για τα μετά την εξουσία χρόνια συνδυάζεται με εξασφάλιση τόπων καταφυγής, μακριά από τη μήνι λαού και αντιπάλων. Ωστόσο, η λύση αυτή, είτε εντοπίζεται σε κάποια φιλικά του καθεστώτα είτε σε κάποια αδύναμη χώρα στην οποία προσφέρει «προστασία» επ’ ανταλλάγματι, θα παραμένει πάντα μια αβέβαιη βάση του ιδίου και του μέλλοντός του. Μακρινή ή όχι μια τέτοια τροπή, σε αυτήν πρέπει να στρέψει η Δύση την προσοχή της. Μήπως και οι εξελίξεις οδηγήσουν τη σήμερα αποσυνάγωγη Τουρκία σε επιλογές που, πριν από όλους, την ίδια και τον λαό της πρόκειται να ωφελήσουν, κι αμέσως μετά εκείνους που σήμερα, έστω και τυπικά, αποκαλεί συμμάχους. *O Γιώργος Κακλίκης είναι πρέσβης επί τιμή, ειδικός σύμβουλος του ΕΛΙΑΜΕΠ

Μετά τις εμμονές του τούρκου προέδρου όπως εκείνη να βλέπει πίσω από κάθε παραπέτασμα εσωτερικούς και εξωτερικούς εχθρούς να υποσκάπτουν τα «δίκαια» της Τουρκίας, είδαμε τη «θυμική» πολιτική του να καταλήγει στην απομάκρυνση της χώρας από  παλιούς  φίλους. Αίγυπτος, Ισραήλ, πολλοί Δυτικοί, τα Εμιράτα, η Συρία και τόσοι άλλοι βρίσκονται σήμερα μακριά του. Βλέποντας να κλονίζεται το οικοδόμημα μιας έξαλλης πολιτικής, ο ιδιόρρυθμος ηγέτης τροποποιεί την ερμηνεία των όρων «τιμή» και «περηφάνια», που διαρκώς επικαλείται, εκλιπαρώντας την ανασύσταση των χαμένων φιλιών. Σήμερα η Τουρκία του Ερντογάν, παρά την εικαζόμενη γεωπολιτική-οικονομική της αξία, γίνεται ξανά ο ασθενής της περιοχής. Η, παραδοσιακά, μεθοδικά προγραμματισμένη τουρκική εξωτερική πολιτική κατέληξε αλλοπρόσαλλη, που συνδυάζεται με πολιτική ανελευθερίας στο εσωτερικό της χώρας. Η μεγαλομανία όμως δείχνει να αγγίζει τα όριά της. Η οικονομία της μεγάλης χώρας παραπαίει, η πρωτότυπη πολιτική των επιτοκίων συγκρούεται με την πραγματικότητα, ο εικονικά απομακρυνθείς προεδρικός συγγενής επανακάμπτει στο πολιτικό προσκήνιο, ενώ οι κυβερνητικές μαριονέτες υπερβάλλουν σε ζήλο επαναλαμβάνοντας ακούραστα, για λόγους αυτοσυντήρησης, την επιθετική συνθηματολογία του αυθέντη τους.

Η εικόνα κουράζει πια τη διεθνή κοινότητα. Κουράζει και τον τούρκο πολίτη, ο οποίος διακρίνει πλέον πως οι ιδέες μεγαλείου και το επαναλαμβανόμενο μοτίβο δόξας και  ηρωισμού αποτελούν στην πραγματικότητα τη δωρεάν τροφή της Αγκυρας προς τις μάζες εκείνες που αρκούνται σε πρωτοβάθμιες σκέψεις πριν πλησιάσουν τις κάλπες. Μια τροφή που παύει να είναι ανεκτή από το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού της χώρας, το οποίο συνειδητοποιεί την προσβολή και τη γελοιοποίηση που υφίσταται με τις μισοτιμής διανομές ψωμιού και τη – μερίμνη του αυταρχικού καθεστώτος – δωρεάν προσφορά χιλιάδων τόνων πατάτας και κρεμμυδιών…

Ο τούρκος πρόεδρος αντιλαμβάνεται πλέον πως οι αντιδράσεις τρίτων χωρών στα προκλητικά ερεθίσματα της εξωτερικής πολιτικής του εγκυμονούν κινδύνους όχι μόνο για τα συμφέροντα της Τουρκίας αλλά και για τον ίδιο. Και, όπως φαίνεται, κοντά είναι η στιγμή που θα αισθανθεί πως και στο εσωτερικό της χώρας που κυβερνά με μαστίγιο οι αντιδράσεις θα πολλαπλασιάζονται. Με συνέπεια τα περιθώρια ισορροπίας του καθεστώτος να στενεύουν. Και όπως κάθε ευσυνείδητος ολιγάρχης, ασφαλώς και αυτός θα έχει εντοπίσει οδούς διαφυγής όταν τα πράγματα φθάσουν στο απροχώρητο. Και ας λέει πως  ήταν έτοιμος, από τότε που είχε αναλάβει τη διακυβέρνηση της Τουρκίας, για κάθε ενδεχόμενο, ακόμα και για τον θάνατο. Ο ηρωισμός αυτός δεν είναι παρά φενάκη. Η εξασφάλιση των προς το ζην για τα μετά την εξουσία χρόνια συνδυάζεται με εξασφάλιση τόπων καταφυγής, μακριά από τη μήνι λαού και αντιπάλων. Ωστόσο, η λύση αυτή, είτε εντοπίζεται σε κάποια φιλικά του καθεστώτα  είτε σε κάποια αδύναμη χώρα στην οποία προσφέρει «προστασία» επ’ ανταλλάγματι, θα παραμένει πάντα μια αβέβαιη βάση του ιδίου και του μέλλοντός του.

Μακρινή ή όχι μια τέτοια τροπή, σε αυτήν πρέπει να στρέψει η Δύση την προσοχή της. Μήπως και οι εξελίξεις οδηγήσουν τη σήμερα αποσυνάγωγη Τουρκία σε επιλογές που, πριν από όλους, την ίδια και τον λαό της  πρόκειται να ωφελήσουν, κι αμέσως μετά εκείνους που σήμερα, έστω και τυπικά, αποκαλεί συμμάχους.

*O Γιώργος Κακλίκης είναι πρέσβης επί τιμή, ειδικός σύμβουλος του ΕΛΙΑΜΕΠ

 

 

Συμπληρώθηκαν διακόσια χρόνια από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης το 1821. Ο Ελληνισμός αλλά και ολόκληρη η ανθρωπότητα τιμά τους ήρωες που έδωσαν τον υπέρ πάντων αγώνα για την Ελευθερία.

 Η Κωνσταντινούπολη διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στην προετοιμασία και την έναρξη της Επανάστασης. Ήδη, από το 1918, η Φιλική Εταιρεία που ιδρύθηκε το 1814 στην Οδησσό από τους Αθανάσιο Τσακάλωφ, Νικόλαο Σκουφά και Εμμανουήλ Ξάνθο, έχει έδρα της την Κωνσταντινούπολη. Η μεσαία τάξη και οι έμποροι της ελληνικής διασποράς αγκαλιάζουν με ενθουσιασμό το πατριωτικό εγχείρημα και συμπαραστέκονται υλικά και ηθικά σε αυτό. Για την αποκάλυψη των σχεδίων των Φιλικών στον Σουλτάνο Μαχμούτ Β΄, έως τότε ανυποψίαστο για τις προθέσεις τους, και την επαπειλούμενη σφαγή των Ελλήνων, μεταφέρουμε χαρακτηριστικά αποσπάσματα από το σύγγραμμα του Διονυσίου Α. Κοκκίνου, «Η Ελληνική Επανάστασις» (1).

«Είπομεν ότι ο Αλή πασσάς πληροφορηθείς τα της Εταιρείας, τά διεμήνυσεν αμέσως εις τον σουλτάνον, ζητών αμνηστίαν, με την υπόσχεση να ανακάλυψη και να εξαφανίση ολόκληρον το μυστικόν επαναστατικόν δίκτυον των Φιλικών ή να καταστείλη την επανάστασιν αν εξερρηγνύετο αμέσως, αλλά δεν έγινε πιστευτός. Ο Μαχμούτ ενόμισε ότι επρόκειτο περί των συνήθων ραδιουργιών του Αλή. … Αλλά τον Ιανουάριον του 1821 έφεραν εις τον Μαχμούτ τας επιστολάς του Υψηλάντη προς τον Αλή πασσάν, που ευρήκαν επί του δολοφονηθέντος Υπάτρου. Η οργάνωσις του ελληνικού κινήματος απεκαλύφθη. … Δεν υπήρχεν αμφιβολία ότι μερικοί Έλληνες ετοίμαζαν επανάστασιν. Αλλ’ αυτοί ήσαν άραγε πολλοί; Θα έκαναν πράγματι την μωρίαν να κινηθούν κατά της αυτοκρατορίας; Η Πύλη οπωσδήποτε δεν εφάνη ότι έδωσε μεγάλην σημασίαν εις τα αποκαλυφθέντα. Ολίγον αργότερα, ένας “Ελλην, ο Ασημάκης Θεοδώρου, κατήγγειλεν εις την Πύλην ότι η ελληνική επανάστασις, η οποία θα εκηρύσσετο ταχύτατα, είχεν ως πρώτον της σχέδιον την καταστροφήν του τουρκικού στόλου και την δια ταραχών κατάληψιν της Κωνσταντινουπόλεως.

Το σχέδιον της συνωμοσίας, που ήτο πραγματικόν, εξετέθη εις την Πύλην. Ονόματα δεν εξηκριβώθησαν, αλλά κατηγγέλθη ότι συμμετείχαν εις την συνωμοσίαν οι ισχυρότεροι Φαναριώται. Αυτά εκοινολογήθησαν και εδημιουργήθησαν αμέσως αλλόκοτοι φήμαι: Ότι πολλά σπίτια ελληνικά είχαν μεταβληθή εις αποθήκας όπλων, ότι είχαν σκαφή υπό τα δημόσια και τα σουλτανικά κτίρια υπόνομοι, ότι θα εφονεύετο ο σουλτάνος και όλοι οι αξιωματικοί και ισχυροί  Τούρκοι ταυτοχρόνως. Ο Μαχμούτ, κατάπληκτος προ της αποκαλύψεως, απεφάσισε να λάβη ταχύτατα μέτρα προς εκμηδένισιν της συνωμοσίας προ της εκτελέσεως του σχεδίου της. Η Υψηλή Πύλη υποψιάστηκε ότι η Φιλική Εταιρεία στόχευε στη διάσπαση και διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας… Ο τουρκικός λαός της Κωνσταντινουπόλεως ευρίσκετο ήδη εις αναβρασμόν. Εκυκλοφόρει η φήμη ότι οι Έλληνες εσκόπευαν να σφάξουν όλους τους Τούρκους. Εμαίνοντο λοιπόν κατά του Ελληνικού στοιχείου της Πόλεως και κυρίως κατά του Φαναρίου».

Στις οικογένειες των Φαναριωτών υπήρξε μεγάλη αναταραχή. Ο Σουλτάνος διέταξε τον Πατριάρχη να καταρτίσει κατάλογο με τα ονόματα, τον τόπο καταγωγής και τα επαγγέλματα  των Ελλήνων που διέμεναν στο Φανάρι, ώστε η Πύλη να δημιουργήσει κατάλογο ομήρων.

Δεν άργησε λοιπόν να ξεκινήσουν σφαγές Ελλήνων και επιθέσεις εναντίον οικιών και καταστημάτων από τον εξαγριωμένο τουρκικό όχλο στις οδούς της Πόλης. Στα χρονικά εκείνης της θυελλώδους εποχής αναφέρονται και οι εθνομάρτυρες Τζιραίοι, ο πατέρας Στέφανος Τζίρας ή Τσιράς και ο γιος του Αντώνιος Τζιράς, οι οποίοι συνελήφθησαν στην Κωνσταντινούπολη από τους Τούρκους και αποκεφαλίστηκαν, ενώ τον Δημήτριο Παπαρρηγόπουλο, τραπεζίτη του πρώην ηγεμόνα της Μολδοβλαχίας Αλεξάνδρου Σούτσου, τον κρέμασαν από το παράθυρο του σπιτιού του.

Ο αποκεφαλισμός του Μεγάλου Διερμηνέως Κωνσταντίνου Μουρούζη, προάγγελος του απαγχονισμού του Οικουμενικού Πατριάρχη Γρηγορίου Ε΄

Ο Κωνσταντινουπολίτης διακεκριμένος λόγιος Επαμεινώνδας Ι. Σταματιάδης (1835 – 1901) αναφέρει:

«…Η αποτυχούσα εν ταις παριστρίοις ηγεμονίαις επανάστασις, είχε λάβει εν Πελοποννήσω ανάπτυξιν μεγίστην, η δε Πύλη μένεα πνέουσα κατά των ανταρτών εσχεδιάζε φρικώδη εκδίκησιν, αρχομένη από την σφαγήν των εν Κωνσταντινουπόλει Ελλήνων. Το σχέδιον τούτο μαθών ο αείμνηστος πατριάρχης Γρηγόριος, απελθών εις την οικίαν του Κωνσταντίνου Μουρούζη… συνεβούλευσε και προέτρεψεν αυτόν εις φυγήν. «Άφες εις εμέ, έλεγε προς αυτόν ο σεβάσμιος ιεράρχης, να πληρώσω εγώ την εκδίκησιν του τυράννου… Ο Κ. Μουρούζης απάντησε: «Ας θυσιασθώ εγώ, δέσποτά μου, αλλ΄ ας σωθώσιν οι αθώοι, ας σωθεί το έθνος».

Ο απαγχονισμός του Πατριάρχη Γρηγορίου Ε΄. Αγνώστου ζωγράφου. 2ο ήμισυ του 19ου αι.

«…΄Ητο μεγάλη δευτέρα της αγίας εβδομάδος των παθών, Τετάρτη δε του μηνός Απριλίου, καθ΄ ην ο μέγας διερμηνεύς κατέβη εκ της εν Θεραπείοις οικίας αυτού εις Κωνσταντινούπολιν δι΄ υπηρεσίαν, έχων πάντοτε υπ΄ όψιν ότι κατέβαινεν εις θυσιαστήριον». Στην πόρτα των υπουργείων του έστησαν επίβουλη παγίδα, επιδίδοντάς του επιστολή με την υπογραφή του Αλεξάνδρου Υψηλάντη. Εκείνος κατάλαβε την δολιότητα και διαμαρτυρήθηκε στο υπουργείο Εξωτερικών. Τότε, τον αρπάζει ο δήμιος και τον οδηγεί ενώπιον του σουλτάνου. Ο Κ. Μουρούζης τον κοίταξε κατάματα και του είπε στην οθωμανική γλώσσα: «Σουλτάνε αιμοβόρε ! Σουλτάνε άδικε ! Σουλτάνε άθλιε ! η τελευταία της βασιλείας ώρα σου ήγγικεν, αι ωμότητες σου τιμωρηθήσονται, ο δε Θεός εκδικήσει το Ελληνικόν έθνος» (2). Αμέσως, ο δήμιος  τον αποκεφάλισε και πέταξε το σώμα του στη θάλασσα.  ‘Ήταν μόλις 32 ετών. Στις 6 Μαΐου σφαγιάστηκε και ο αδελφός του Νικόλαος Μουρούζης, ο τελευταίος διερμηνέας του Στόλου.

Την Κυριακή του Πάσχα, 10 Απριλίου 1821, ο Οικουμενικός Πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄ οδηγήθηκε στην αγχόνη. Επί τρεις ημέρες παρέμεινε κρεμασμένος. Το τίμιο λείψανο παραδόθηκε στον όχλο και στη συνέχεια το έρριψαν στη θάλασσα.

Ο απαγχονισμός του πατριάρχη ερμηνεύθηκε από τον φανατικό όχλο σαν το πράσινο φως για να σφαγιάσουν τους Έλληνες.  Γι’ αυτό τον λόγο, οι διωγμοί εναντίον του ελληνικού πληθυσμού της Κωνσταντινούπολης εντάθηκαν. Στις 22 Απριλίου, τουρκικός όχλος λεηλάτησε 13 ναούς, ενώ τον Μάιο προχώρησε και σε ομαδικές εκτελέσεις. 500 επαγγελματίες της Πόλης, καταγόμενοι από την Πελοπόννησο, αφού τους συγκέντρωσαν σε ένα πλοίο, τους έπνιξαν στη θάλασσα έξω από τη Νικομήδεια.

Οι Έλληνες της Κωνσταντινούπολης με καρτερία υπέμειναν τους σκληρούς διωγμούς χωρίς να υποκύψουν. Δυστυχώς, οι ξένες Δυνάμεις ατάραχες και απαθείς παρακολουθούσαν τους διωγμούς και τις σφαγές των αμάχων.

Αυτή η μαύρη σελίδα του Ελληνισμού της Κωνσταντινούπολης θα μείνει ανεξίτηλη στη μνήμη όλων, υπενθυμίζοντας το χρέος μας στην υπεράσπιση και διαφύλαξη της Ελευθερίας του Γένους.

 

  • Διονυσίου Α. Κοκκίνου, «Η Ελληνική Επανάστασις», Αθήνα, 1956, τόμος Α΄, σελ. 363-365.

 

  • Επαμεινώνδα Ι. Σταματιάδου. Βιογραφίαι των Ελλήνων μεγάλων διερμηνέων του Οθωμανικού κράτους, Αθήνησι, 1865, σελ. 182-184.

 

Print Friendly, PDF & Email
Φοιτητική Εστία Πανεπιστημίου Αθηνών, ΦΕΠΑ