5 Απριλίου , 2018

ΔΕΜΑ ΑΓΑΠΗΣ – ΠΑΣΧΑ 2018

Η φιλανθρωπία στην Κωνσταντινούπολη

Στην Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, η φιλανθρωπία -ή σε ευρύτερη έννοια κοινωνική πρόνοια- υπήρξε δομικό στοιχείο της οργάνωσης του Κράτους αλλά και της Εκκλησίας. Οι αυτοκράτορες, ως εκ των καθηκόντων τους και των βασικών προτεραιοτήτων τους, είχαν δημιουργήσει τις κατάλληλες υποδομές για την λειτουργία φιλανθρωπικών ιδρυμάτων σε όλόκληρη την επικράτεια του Βυζαντίου.

Νοσοκομεία, άσυλα και ξενώνες, βρεφοκομεία, γηροκομεία, πτωχοκομεία, λωβοτροφεία (λεπροκομεία), τυφλοκομεία, ξενοταφεία και άλλα ιδρύματα παρέχουν την φροντίδα στο μεγάλο πλήθος των πενήτων, ασθενών και γενικότερα αναξιοπαθούντων πολιτών.

Η άσκηση κοινωνικής πρόνοιας εδράζεται στα χριστιανικά διδάγματα της αγάπης και της ευσπλαγχνίας. Επιτελείται ως υποταγή στο θείο θέλημα και όχι ως κάλυψη κοινωνικών αναγκών. Φυσικά και δεν μπορεί να συγκριθεί και παρομοιασθεί με την άσκηση της εν πολλοίς υποκριτικής φιλανθρωπικής δράσης του σημερινού δυτικού κόσμου. Λαμπρό παράδειγμα της αληθινής φιλανθρωπίας υπήρξε ο Μέγας Βασίλειος. Με τεράστιο μόχθο και ανυπέρβλητες δυσκολίες κατόρθωσε να δημιουργήσει μια ολόκληρη πολιτεία, την Βασιλειάδα. Ένα πρότυπο ίδρυμα που λειτουργούσε ως νοσοκομείο, ορφανοτροφείο, γηροκομείο και ξενώνας για τους πτωχούς και αρρώστους αδιακρίτως προέλευσης.

Η Κωνσταντινούπολη υπήρξε το κατ΄εξοχήν κέντρο της κοινωνικής πρόνοιας. Όταν ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος ανήλθε στον Πατριαρχικό θρόνο, διένειμε τα χρήματα του επισκοπικού ταμείου για την ανέγερση ιδρυμάτων στην Κωνσταντινούπολη.

Επί Ιουστινιανού (527 –  562 μ.Χ.), ιδρύθηκε το φιλανθρωπικό συγκρότημα – ξενώνας του ιατρού Σαμψών, το οποίο λειτούργησε επί 700 και πλέον έτη (!).

Πληθώρα ιδρυμάτων, ήδη από της εποχής της Δυναστείας των Κομνηνών (11ος αι.), κοσμούν την Βασιλεύουσα. Χαρακτηριστικά, αναφέρεται η Μονή Παντοκράτορος, το «τυπικόν» της οποίας παραπέμπει σε ξενώνα και στην πράξη σε ένα νοσοκομείο του οποίου την οργάνωση θα ζήλευαν και οι σύγχρονες ιατρικές μονάδες του σημερινού δυτικού κόσμου.

Εν γένει, στην Κωνσταντινούπολη λειτουργούσαν πλέον των 50 ιδρυμάτων κοινωνικής πρόνοιας και πολλαπλάσια σε άλλες περιοχές της αυτοκρατορίας.

Μεταξύ αυτών, αξίζει να αναφέρουμε το ορφανοτροφείο του αγίου Ζωτικού και το ορφανοτροφείο του Αγίου Παύλου, τον 4ο  – 5ο αι. μ.Χ. (το εν συνεχεία αυτοκρατορικό, το οποίο περιλάμβανε και πρότυπο εκπαιδευτικό ίδρυμα).

Ένα σημαντικό κεφάλαιο της φιλανθρωπίας στην Κωνσταντινούπολη αποτελεί το Εθνικό Νοσοκομείο (καλούμενο και Γραικικόν Νοσοκομείον των Επτά Πύργων) και το Εθνικό Ορφανοτροφείο στα πλαίσια των Εθνικών Φιλανθρωπικών Καταστημάτων. Το τελευταίο μεταστεγάστηκε στην νήσο Πρίγκηπο, στο λόφο του Χριστού. Το 1964, εκκενώθηκε από τις τουρκικές αρχές, με το πρόσχημα ότι το κτίριο κρίθηκε μη ασφαλές. Εν συνεχεία, το ίδρυμα χαρακτηρίστηκε αυθαιρέτως ως «κατειλημμένο –  mazbut» και μόλις το 2012, κατόπιν πολυετών αγώνων,  το Συμβούλιο Επικρατείας της Τουρκίας έλαβε παμψηφεί απόφαση σύμφωνα με την οποία το κατειλημμένο Ίδρυμα του Ορφανοτροφείου της Πριγκήπου μετατρέπεται σε «ελεύθερο» βακούφιο, εξασφαλίζοντας στην Εφορεία των Ορφανοτροφείων την απόκτηση της νομιμότητάς της.

 

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος ατενίζει το πολύπαθο Ορφανοτροφείο της Πριγκήπου.

 

Με την επικράτηση των Νεοτούρκων το 1908 και τη Μικρασιατική Καταστροφή το 1922, το θαυμαστό φιλανθρωπικό έργο απώλεσε το δυναμισμό και την αποστολή του. Όμως, οι φιλογενείς κωνσταντινουπολίτες που κατέφυγαν στην Ελλάδα, ιδρύοντας τον Σύλλογο Κωνσταντινουπολιτών το 1928 και ενστερνιζόμενοι τις αξίες των προπατόρων τους, έθεσαν ως κύριο μέλημα τους την αλληλεγγύη προς τον συνάνθρωπο. Έτσι, στις 18 Δεκεμβρίου 1932, ο Ελευθέριος Βενιζέλος  εγκαινιάζει εντός του Συλλόγου πρότυπο και πλήρως εξοπλισμένο και στελεχωμένο Λαϊκό Ιατρείο, γυμναστήριο παίδων και μαθητικό συσσίτιο, με την ευλογία του Μητροπολίτη Αμασείας Γερμανού Καραβαγγέλη παρουσία όλης της τότε πολιτικής ηγεσίας των Αθηνών. Επίσης, εγκαινιάζεται Φιλόπτωχος Αδελφότης Κυριών.

Σε όλη τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής και του εμφυλίου, ο Σύλλογος Κωνσταντινουπολιτών  μεριμνά για τα θύματα του πολέμου με τη λειτουργία Ορφανοτροφείου και Αναρρωτηρίου.

Το Ιατρείο συνέχισε την δράση του έως και τις αρχές της δεκαετίας του ’60 και επαναλειτούργησε κατά το διάστημα 1970 – 1975, προσφέροντας ιατρικές υπηρεσίες στους απόρους.

Το Τμήμα της Φιλανθρωπίας συνεχίζει μέχρι σήμερα το έργο του με την ονομασία «Επιτροπή Κοινωνικής Αλληλεγγύης».

1932. Οι κυρίες της Φιλοπτώχου Αδελφότητος του Συλλόγου Κωνσταντινουπολιτών προσφέρουν σπιτικό φαγητό μαγειρεμένο με φροντίδα και αγάπη στους μικρούς μαθητές των σχολείων.

Με την αξιέπαινη φροντίδα των Κυριών της Επιτροπής Κοινωνικής Αλληλεγγύης και με τις δωρεές μελών και φίλων, ο Σύλλογος Κωνσταντινουπολιτών συνεχίζει ανελλιπώς τη διανομή των πλουσίων σε περιεχόμενο Δεμάτων Αγάπης κατά τις Εορτές του Πάσχα και των Χριστουγέννων σε 180 και πλέον αναξιοπαθούσες οικογένειες και την παράθεση εορταστικού γεύματος που οι ίδιες οι κυρίες της Επιτροπής ετοιμάζουν και προσφέρουν, αναλαμβάνοντας εξ ιδίων και το κόστος.

Συνεχίζοντας τη μακροχρόνια φιλανθρωπική δράση του κωνσταντινουπολίτικου Ελληνισμού, οι άξιες Κυρίες της Επιτροπής Κοινωνικής Αλληλεγγύης του Συλλόγου μας αναδεικνύουν το πνεύμα της Αγάπης που είναι τόσο αναγκαίο στην εποχή μας και αποδεικνύουν έμπρακτα τι σημαίνει συμπαράσταση και αλληλεγγύη στον συνάνθρωπό μας.

Αντώνης Λαμπίδης

Γενικός Γραμματέας Συλλόγου Κωνσταντινουπολιτών

 

Print Friendly, PDF & Email
Φοιτητική Εστία Πανεπιστημίου Αθηνών, ΦΕΠΑ